Het is hoog tijd dat steden ‘vergroenen’. Maar klimaatvriendelijke initiatieven brengen een risico op toenemende ongelijkheden met zich mee. Precies uit deze spanning ontstond de gele hesjesbeweging: het in gang zetten van de ecologische transitie, zonder rekening te houden met de negatieve impact voor de gewone burger.
Moeten ecologische maatregelen nadelig zijn voor minder rijke burgers — of kan de overgang naar een groene stad een kans voor iedereen zijn? Om ervoor te zorgen dat de weg naar een stad die niet alleen groen is maar ook inclusief, betrekken we bij BrusselAVenir burgers bij het vinden van antwoorden.
Smoothie recepten voor ecologische transitie: “Green Detox” of “Green Disaster”?
Brussel in 2030, beeld het je in. Een groene, eco- en klimaatvriendelijke stad. Mensen hebben elektrische auto’s en huizen zijn passief met zonnepanelen en energiebesparende ramen. De meeste mensen eten gezond, lokaal geproduceerd voedsel. Geconnecteerde burgers gebruiken apps om deel te nemen aan de politiek en om besluitvormers rechtstreeks te beïnvloeden.
Futuristische ecosteden worden vaak afgeschilderd als een groen paradijs.
Maar wat als de helft van dat paradijs een luchtkasteel was?
Wat als auto’s met fossiele brandstoffen verboden zijn, armere burgers hun auto moeten afgeven, ondanks het feit dat ze in zones wonen die niet goed verbonden zijn met het openbaar vervoer. Wat als strenge passieve huisvestingsvereisten de minder rijke verhinderen te renoveren, en onhygiënische levensomstandigheden verergeren.
Wat als biologisch voedsel een voorrecht blijft voor mensen met een dikke portemonnee. Wat als, terwijl rijke mensen nog steeds meer dan tien keer meer koolstof uitstoten dan armere mensen, ze ook nog steeds 4 keer minder belasting betalen. En wat als kinderen in minder bevoorrechte buurten geen kennis hebben van de apps die hun bevoorrechte tegenhangers gebruiken om deel te nemen aan de samenleving, invloed te hebben op de politiek en zichzelf bij te scholen.
Als gevolg hiervan blijft de frustratie toenemen. Een heersende elite raakt steeds minder in contact met een groot deel van de bevolking dat zich buitengesloten voelt van een geprivilegieerde, technisch onderlegde, groene smoothie-revolutie. De eco-revolutie heeft hun buurt niet bereikt. Alleen hun portemonnee.
In plaats van groen te worden, kunnen de gele hesjes rood aanlopen van woede …
Waarom het maken van een groene detox-smoothie niet genoeg is
Verreweg van theoretisch, deze kwesties vragen om echte antwoorden als wij een ecologische transitie willen bewerkstelligen die niet al bestaande ongelijkheden nog meer vergroot. Meer dan 40% van de jeugd in Brussel van 0 tot 15 jaar leeft onder risico van armoede. Terwijl onze jeugd voor het klimaat marcheert, moeten wij zorgen dat de maatregelen hierop hen niet ten nadele komen!
Ongelijkheid is een van de factoren die actie tegen klimaatverandering bemoeilijken. Burgers met koopkracht hebben een veel gemakkelijkere toegang tot oplossingen zoals elektrische auto’s of zonnepanelen. Minder rijke burgers worden vaak bestraft in dit spel.
Een wet die het gebruik van oude auto’s verbiedt, lijkt bijvoorbeeld onschadelijk. Toch zijn de meeste mensen die oude auto’s bezitten mensen met een laag inkomen. Hoe kunnen degenen die niet in staat zijn om nieuwe auto’s te kopen of die niet leven naast goed verbonden openbaar vervoer blijven spelen op hetzelfde level playing field ? Evenzo, hoewel de overheid groene energie-investeringen zou kunnen subsidiëren, sluit dit degenen die geen huis hebben of niet genoeg besparingen hebben om in de eerste plaats renovaties uit te voeren.
De structurele ongelijkheden in termen van middelen en macht die bepaalde maatregelen met zich meebrengen zullen, wanneer ze niet opgelost worden, onontmkomelijk leiden tot spanningen en politieke onrust.
Verder dan de hipster cafés: een groene smoothie toegankelijk voor iedereen
Als ongelijkheid en klimaatverandering met elkaar zijn verbonden, kunnen we dit dan als een kans aangrijpen in plaats van er een probleem van te maken? In plaats van maatregelen die het leven gecompliceerder maken voor minder bevoorrechten, kunnen eenvoudige principes zoals delen klimaatvriendelijke maatregelen bevorderen die iedereen ten goede komen en zo leiden tot een meer geïntegreerde, verbonden en egalitaire samenleving.
Klimaatverandering vereist bijvoorbeeld dat we minder consumeren. Consumptie in steden kan radicaal worden verminderd door middel van mutualisering van infrastructuren. De optimalisatie van woongebieden vereist gedeelde verwarmingssystemen die energie voor iedereen betaalbaar kunnen maken. Gedeelde autosystemen kunnen het aantal auto’s in een stad door zeven delen. Verouderde parkeerplaatsen kunnen worden gebruikt om meer groene gebieden aan te leggen en zorgen voor een gelijke toegang tot de natuur voor iedereen. Maar ze kunnen ook worden vervolgd om luxe (eco-) gebouwen te bouwen voor de rijken.
Welke toekomst kiezen we?
Laten we samen onze toekomst uitdenken en de beste smoothie bereiden die Brussel ooit heeft gehad!